Voor de Vastenactie campagne van 2026 gaan we naar Bolivia. We werken daar nauw samen met de bisschop van Pando en zijn team. Reden genoeg voor een nadere kennismaking dus. Mgr. Eugenio Coter (1957) is geboren en getogen in Italië, waar hij ook priester is gewijd. In 1991 vertrok hij naar Bolivia, waar hij in 2013 bisschop werd gewijd. In 2015 werd hij bovendien directeur van Caritas Bolivia.
Mgr. Coter is bisschop van Pando, een district in het uiterste noorden van Bolivia. Het is een geïsoleerd gebied, met weinig infrastructuur en veel armoede: “Er zijn hier veel gezondheidsproblemen,” zegt de bisschop. “Denk aan tyfus, malaria, dengue, lepra en tbc. De meeste mensen hebben niet de financiële middelen om medicijnen te kopen of dure behandelingen in de stad te ondergaan.” Het bisdom heeft daarom een ziekenhuis gebouwd aan de rand van de stad en er vaart een hospitaalboot naar afgelegen gemeenschappen. Wie de behandeling niet kan betalen, wordt daar gratis geholpen.
Een ander probleem is de moeilijke economische situatie. Pando bestaat grotendeels uit tropisch regenwoud. Door de afgelegen ligging en gebrek aan goede wegen zijn de prijzen hoog. Veel mensen leven van wat het oerwoud of hun tuin opbrengt aldus de bisschop, maar dat is nauwelijks genoeg: “Bij iedereen worden de gewassen tegelijk rijp, dus er komt in een beperkte periode een groot aanbod op de markt. Daardoor dalen de prijzen. Zonder een goed georganiseerd distributiesysteem ben je dus gedwongen je oogst te verkopen voor lage prijzen.”
Onderwijs
Ook onderwijs is een belangrijk aandachtspunt in Pando legt Mgr. Eugenio uit: “We investeren als bisdom veel in onderwijs en opleidingen omdat het de overheid niet lukt. Zo hebben we een naschoolse opvang waar kinderen terecht kunnen die anders op straat zouden zwerven. Ze krijgen huiswerkbegeleiding, maar we werken ook met ze aan hun sociale vaardigheden en praten over normen en waarden.” Oudere leerlingen en volwassenen kunnen avondonderwijs volgen: “Dat stelt ze in staat om hun middelbare school af te maken of een beroepsopleiding te volgen,” aldus de bisschop.
Gevangenispastoraat
De bisschop vraagt onze hulp bij het opzetten van het gevangenispastoraat in zijn bisdom. Dat is hard nodig vindt hij: “Mensen worden gevangen gezet, vaak al voor heel kleine misstappen, en er wordt verder nauwelijks nog naar ze omgekeken. De gedetineerden zijn zich ervan bewust dat ze rekenschap moeten afleggen voor wat ze hebben gedaan, maar als ze hun straf hebben uitgezeten, voelen ze geen noodzaak hun leven te veranderen en hebben ze daar ook weinig mogelijkheden voor. Ik durf wel te stellen dat het huidige systeem mensen crimineler maakt dan dat ze waren.”
Het leven in de gevangenissen van Bolivia is hard. Mensen leven er dicht op elkaar, moeten in hun eigen onderhoud voorzien en hebben niets om handen. De voorzieningen zijn minimaal. Het bisdom wil via het gevangenispastoraat het gevangenissysteem menselijker maken: ‘Daarmee volgen we Jezus. Hij was met de zondaars, de gemarginaliseerden, de buitengeslotenen. Dat betekent dat ook wij geroepen zijn met deze mensen te werken,” aldus de bisschop.
De vrijwilligers zorgen voor materialen waarmee de gedetineerden iets kunnen maken, zoals touw om hangmatten te knopen of hout om te bewerken. Mgr. Coter: “De producten worden dan verkocht aan bewakers of familie of via de vrijwilligers van het bisdom. Het geeft een zinvolle tijdsbesteding en levert inkomsten op waarmee de gedetineerden eten kunnen kopen. Veel gedetineerden geven het geld dat ze overhouden aan hun gezinnen buiten de gevangenis.”
Menselijkheid laten groeien
“De menselijkheid is bij deze mensen beschadigd, maar is er altijd nog, hoe klein soms ook. Dat kan zijn gebeurd door hun geschiedenis of door de mogelijkheden die ze niet hadden of zijn verloren,” legt de bisschop uit. “We willen als Kerk helpen die menselijkheid niet verder verloren te laten gaan, maar juist terug te vinden, uit te laten groeien, tot een nieuw leven gloort.” Dat is ook in het belang van de gemeenschap vindt hij: “Deze mensen komen op een dag vrij en als hun ervaringen in de gevangenis ze nog meer hebben gebroken, dan zullen ze weinig kunnen bijdragen aan een veilige, welvarende samenleving. Dit is geen gevecht tegen armoede en ellende. Dit is een strijd om mensen te redden.”
